اضافهوزن، کموزنی و وزن مطلوب در سگها
مقدمه
وزن بدن یکی از مهمترین شاخصهای سلامتی در سگهاست؛ عاملی که بر استخوانبندی، عملکرد قلب، کیفیت زندگی، طول عمر و حتی رفتار سگ تأثیر میگذارد. امروزه چاقی در سگها یک مشکل رو به رشد در سراسر جهان است و درصد قابل توجهی از سگهای خانگی دچار اضافهوزن یا چاقی هستند. از سوی دیگر، کمبود وزن نیز—هرچند کمتر مورد توجه قرار میگیرد—میتواند نشانهی مشکلات متابولیک، تغذیهای یا بیماریهای زمینهای باشد.
بخش اول: اضافهوزن در سگها
تعریف اضافهوزن
سگ زمانی دچار اضافهوزن محسوب میشود که وزن او ۱۰ تا ۲۰ درصد بیشتر از وزن استاندارد نژاد و جثهاش باشد. اگر افزایش وزن بیش از ۲۰ درصد باشد، سگ در دستهٔ «چاق» قرار میگیرد.
نشانههای ظاهری اضافهوزن
- دندهها به سختی لمس میشوند
- برجستگی کمر محو یا نامشخص است
- هنگام بالا رفتن از پله یا دویدن سریع خسته میشود
- شکم حالت افتاده دارد
- افزایش غیرطبیعی اشتها یا برعکس کاهش فعالیت
بخش دوم: مشکلات اضافهوزن برای سگها
۱. بیماریهای قلبی و تنفسی
تجمع چربی فشار زیادی بر قلب وارد میکند و باعث کاهش توانایی پمپاژ خون میشود. سگهای چاق حتی در استراحت نیز ممکن است دچار تنفس سخت شوند.
۲. مشکلات مفصلی و اسکلتی
وزن زیاد باعث فشار بر مفاصل—بهخصوص مفصل ران، زانو و آرنج—میشود. این مشکل در نژادهای بزرگ مانند ژرمن شپرد، لابرادور و روتوایلر شدیدتر است.
چاقی احتمال بروز آرتریت و دیسپلازی مفصل ران را چند برابر میکند.
۳. افزایش خطر دیابت
چربی اضافه حساسیت سلولها به انسولین را کاهش میدهد و باعث دیابت نوع دوم در سگها میشود. این بیماری نیازمند درمان مادامالعمر است.
۴. کاهش طول عمر
مطالعات نشان دادهاند که سگهای دارای وزن سالم ۲ تا ۳ سال بیشتر از سگهای چاق عمر میکنند.
۵. مشکلات گوارشی و کبدی
چربی اضافه میتواند باعث تجمع چربی در کبد و کاهش عملکرد آن شود.
۶. کاهش کیفیت زندگی
سگهای چاق کمتر بازی میکنند، زودتر خسته میشوند و در گرما بیشتر در معرض گرمازدگی هستند.
بخش سوم: نژادهای کوچک، متوسط و بزرگ و تفاوت اثر اضافهوزن
نژادهای کوچک (مثل پامرانیان، شیواوا، شیتزو)
- اضافهوزن حتی ۱ یا ۲ کیلوگرم میتواند برای آنها خطرناک باشد.
- اغلب مستعد مشکلات تنفسی، قلبی و دندانی هستند و چاقی شدت این مشکلات را افزایش میدهد.
- استخوانهای ظریف بهسرعت تحت فشار قرار میگیرند.
نژادهای متوسط (مثل اسپانیلها، بیگل، پودل استاندارد)
- معمولاً مستعد چاقی ناشی از زندگی آپارتمانی هستند.
- اضافهوزن احتمال مشکلات ستون فقرات را افزایش میدهد.
نژادهای بزرگ (مثل گلدن، ژرمن شپرد، سرابی، روتوایلر)
- چنین نژادهایی معمولاً اشتهای زیادی دارند و اگر فعالیت کم شود خیلی سریع چاق میشوند.
- چاقی بهشدت باعث مشکلات لگنی، زانو و رباط صلیبی میشود.
بخش چهارم: کمبود وزن در سگها
تعریف کمبود وزن
اگر سگ ۱۰ درصد کمتر از وزن ایدهآل باشد، کموزن محسوب میشود.
نشانههای ظاهری
- دندهها بهوضوح قابل مشاهده هستند
- لگن و استخوانهای ستون فقرات بیرونزده بهنظر میرسند
- کاهش انرژی
- ریزش موی غیرعادی
- ضعف عضلانی
علتهای کمبود وزن
- تغذیه ناکافی یا نامتعادل
- انگلهای رودهای
- بیماریهای گوارشی (مانند سوءجذب)
- مشکلات تیروئید
- استرس شدید
- بیماریهای مزمن مانند نارسایی کلیه یا سرطان
- تمرین بیش از حد بدون جبران کالری
خطرات کمبود وزن
- ضعف سیستم ایمنی
- تأخیر در رشد تولهها
- مشکلات پوستی و ریزش شدید مو
- کاهش استقامت بدنی
- افزایش احتمال شکستگی استخوان
- ناباروری در برخی سگهای ماده
بخش پنجم: وزن مطلوب چیست؟
وزن مطلوب چیزی ثابت نیست و به عوامل زیر بستگی دارد:
● نژاد
هر نژاد بازهٔ استاندارد وزن دارد.
● سن
تولهها وزن کمتر ولی نیاز کالری بیشتر دارند.
سگهای سالمند معمولاً وزنشان باید کمی کنترل شود.
● جنسیت
سگهای نر معمولاً عضلانیتر و سنگینتر هستند.
● میزان فعالیت
سگهای کاری و ورزشی وزن عضلانی بیشتری دارند.
● فرم بدنی (Body Condition Score – BCS)
در علم دامپزشکی وزن مطلوب با BCS بین ۴ تا ۵ از ۹ تعریف میشود:
- دندهها بهصورت ملایم قابل لمس هستند
- کمر از بالا قابل تشخیص است
- شکم حالت جمعشده دارد
بخش ششم: چگونه سگ را به وزن مطلوب برسانیم؟
۱. مراجعه به دامپزشک
اولین قدم بررسی دقیق سلامتی است. گاهی چاقی یا لاغری علت پزشکی دارد.
2. انتخاب غذای مناسب
- برای سگهای چاق: غذای کمچرب، کمکالری و پر فیبر
- برای سگهای لاغر: غذای پرکالری، سرشار از پروتئین و اسیدهای چرب مفید
- غذای خانگی باید استاندارد باشد
3. تنظیم دوز غذا
باید مقدار غذا بر اساس وزن، سن و فعالیت تنظیم شود.
تقسیم غذا به ۲ تا ۳ وعده در روز کنترل اشتها را بهتر میکند.
4. ورزش منظم
- سگهای چاق: پیادهروی روزانه ۲۰–۳۰ دقیقه + بازی سبک
- سگهای لاغر: ورزش سبک اما مداوم؛ ورزش سنگین باعث کاهش وزن بیشتر میشود
- نژادهای بزرگ: پرهیز از پرشهای زیاد برای محافظت مفاصل
5. کنترل خوردنیهای اضافی (تشویقیها)
تشویقیها نباید بیش از ۱۰٪ کالری روزانه را تشکیل دهند.
تشویقیهای سالم مثل هویج، سیب (بدون دانه) یا تشویقی کمچرب مناسبتر هستند.
6. بررسی انگلها
انگلها یکی از دلایل شایع کاهش وزن هستند.
دورههای منظم ضد انگل ضروری است.
7. نظارت هفتگی بر وزن
وزنکشی هفتگی یا دو هفتگی و ثبت آن به ارزیابی روند کمک میکند.
بخش هفتم: توصیههای اختصاصی برای نژادهای مختلف
نژادهای کوچک
- وعدههای کوچک و متعدد
- جلوگیری از چاقی با کاهش تشویقیهای زیاد
- حساسیت زیاد به افت قند خون در کمبود وزن
نژادهای متوسط
- بهترین پاسخ به ورزشهای تعاملی مثل فِچ و پیادهروی طولانی
- مستعد چاقی در زندگی آپارتمانی
نژادهای بزرگ
- کنترل مفاصل بسیار مهم است
- اضافهوزن حتی ۳–۵ کیلوگرم میتواند تأثیر جدی بگذارد
- رشد تولههای بزرگ باید تحت نظر باشد تا کمبود وزن یا رشد بیشازحد بروز نکند
نتیجهگیری
وزن بدن نقش اساسی در سلامت و کیفیت زندگی سگها دارد. چه اضافهوزن و چه کمبود وزن، هر دو میتوانند بر اندامهای داخلی، مفاصل، سیستم ایمنی و طول عمر تأثیر منفی بگذارند. شناخت وزن مطلوب، توجه به تغذیه مناسب، ورزش کافی و بررسیهای منظم دامپزشکی میتواند از بسیاری از مشکلات جلوگیری کند و به سگ شما کمک کند هم عمر طولانیتری داشته باشد و هم با نشاطتر زندگی کند.
“`
0 دیدگاه